Alleen al in de vier grote steden zijn er naar schatting 26.000 huishoudens die tot op heden geen beroep doen op de energietoeslag van 1300 euro, terwijl zij daar vanwege hun lage inkomen wel recht op hebben.
Op vragen van de NOS geven de gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht daar verschillende verklaringen voor. Rotterdam ziet “met name ouderen” die geen gebruikmaken van de energietoeslag.
Amsterdam en Utrecht wijzen op het feit dat de energietoeslag ook kan worden aangevraagd door sommige werkenden met een klein salaris, die niet beseffen dat zij eveneens recht hebben op een compensatie voor de explosief gestegen gas- en lichtrekening.
‘Promoteam’ in de wijk
Om hier iets aan te veranderen voert Utrecht deze maand een “stadsbrede communicatiecampagne” om rechthebbenden op de regeling te wijzen en te zorgen dat ze die ook daadwerkelijk aanvragen, vertelt een woordvoerder. Rotterdam gaat de wijken in met een ‘promoteam’ dat ouderen wijst op het bestaan van de energietoeslag en meteen helpt met aanvragen.
De ervaringen in de grootste steden staan niet op zich: ook een gemeente als Zaanstad liet deze week weten dat 2150 inwoners de tegemoetkoming hebben laten liggen voor een totaalbedrag van bijna 2,8 miljoen euro. Recent onderzoek van Omroep West wekt de indruk dat de energietoeslag in veel kleinere gemeenten minder mensen weet te bereiken dan in de grote steden.
Principieel niet aanvragen
Uit onderzoek deze zomer van de Nationale Ombudsman bleek al dat ouderen moeilijk bereikbaar zijn voor dit soort tegemoetkomingen. Daardoor leven zij soms onnodig onder het sociaal minimum. Zij zijn onbekend bij de gemeente, zijn digitaal niet vaardig genoeg, vinden regelingen voor minima te ingewikkeld of hebben een gebrek aan vertrouwen in de overheid en willen het liever zelf zien te rooien.
Bij het aanvragen van de energietoeslag is voor veel ouderen het specifiek probleem dat sommige gemeenten vragen om DigiD te gebruiken. Veel senioren hebben die niet of weten niet hoe ze die moeten aanvragen. Niet elke gemeente biedt daar makkelijk te vinden alternatieven voor aan.
De gemeente Den Haag constateert dat sommige inwoners “principieel geen voorzieningen aanvragen”. Daarnaast denkt deze gemeente dat sommige rechthebbenden afzien van een aanvraag omdat zij een vast energietarief hebben voor langere tijd en nog geen last hebben van de prijsstijgingen.
80 tot 90 procent bereik
Overigens zijn de grote steden best tevreden over het aantal mensen dat gebruikmaakt van de energietoeslag, die door het Rijk wordt bekostigd, maar moet worden aangevraagd bij de gemeente. Zij weten met deze regeling naar eigen zeggen meer dan 80 tot ruim 90 procent van de rechthebbenden te bereiken.
Iedereen die in aanmerking komt voor bijstand of andere inkomensvoorzieningen, krijgt de toeslag automatisch overgemaakt. Daarnaast schrijven zij mensen aan en geven informatie via onder meer wijkkrantjes.
Een bereik van meer dan 8 op de 10 is hoog vergeleken met de reikwijdte van de meeste extraatjes voor minima. Zo maakt in Amsterdam 72 procent gebruik van de ‘stadspas’. waarmee je met korting naar onder meer de bioscoop, het theater, musea of zwemmen kunt.
Dringend noodzakelijk
“De energietoeslag is in onze stad nu al de minimavoorziening met verreweg het hoogste bereik”, zegt een woordvoerder van de gemeente Den Haag. Daarbij speelt waarschijnlijk ook een belangrijke rol dat het in feite gaat om een landelijke regeling die veel in het nieuws is geweest en die voor veel huishoudens in de huidige omstandigheden dringend noodzakelijk is.
De gemeenten benadrukken dat er bij dit soort voorzieningen altijd huishoudens zullen zijn die er geen gebruik van willen maken. Desondanks gaan zij dus de komende maanden extra hun best doen om mensen alsnog voor 1 januari te bereiken.
Grote verschillen
In de ene gemeente ben je met een kleinere beurs beter af dan in de andere, geldt ook bij de energietoeslag. Zo heeft een alleenstaande in Utrecht tot een netto-inkomen van 1652 euro netto per maand recht op een energietoeslag, terwijl die grens in de gemeente Eemsdelta op 1200 euro is getrokken.
Ook de hoogte van de toeslag loopt fors uiteen. In Den Haag krijg je dit jaar met in totaal 1900 euro ruim 600 euro meer dan de gebruikelijke 1300 euro. 100 euro daarvan betaalt de gemeente Den Haag uit eigen middelen bij; 500 is een vooruitbetaling op de energietoeslag van volgend jaar.
Ook het moment van uitbetalen is overal anders: in sommige gemeenten is vrijwel alles al uitgekeerd, andere wachten tot december. Maandag luidde de nationale ombudsman nog de noodklok over de verschillen tussen gemeenten. Volgens hem hangt het “te veel af van zijn toevallige woonplaats” of iemand kan rondkomen.
De lagere inkomens profiteren de komende maanden uiteraard ook van de korting van 190 euro op de energierekening van ieder huishouden die het kabinet voor november en december heeft aangekondigd. Vanaf 1 januari gaat het zogenoemde energieplafond in.
