DEN HAAG – In Den Haag Zuidwest heerst onrust over de miljoenen euro’s aan subsidie voor sociaal-economische projecten in de vier wijken, blijkt uit gesprekken die Omroep West voerde met welzijnswerkers en bewoners. Wethouder Balster wil de kwetsbare buurt opknappen ‘met bewoners, voor bewoners’, maar door een gebrek aan transparantie verliezen de geïnterviewden het vertrouwen in de gemeente. En elkaar. ‘Dit verziekt de relaties.’
Halverwege oktober 2023 ontvangen Haagse gemeenteraadsleden, wethouders en media een brief, van een mailadres met de naam ‘Klokkenluider Den Haag Zuidwest’. Anonieme bewoners van Moerwijk hebben het bericht geschreven ‘om onze diepe bezorgdheid te uiten over wat wij zien als wijdverbreide vriendjespolitiek binnen de gemeente’.
Die zorgen betreffen vooral de verstrekking van miljoenen euro’s voor aanpak van armoede, sociaal isolement en kansenongelijkheid in aandachtsgebied Zuidwest. ‘Het valt ons op dat het verkrijgen van subsidies sterk lijkt af te hangen van persoonlijke connecties met ambtenaren van de gemeente en dit heeft een schadelijke impact op onze gemeenschap’, staat in de brief. Als voorbeeld worden namen genoemd van een stichting die een buurthuis kreeg toegewezen en een bevriende ambtenaar die dit zou hebben gedaan.
Signalen van onrust
In een reactie op de brief zegt PvdA-wethouder Martijn Balster (Wonen, Wijken, Welzijn en Zuidwest) ‘het geschetste beeld niet te herkennen’. Wel ontvangen de briefschrijvers via het mailadres een uitnodiging voor een gesprek, waar zij volgens de gemeente niet op in zijn gegaan. Bij Omroep West is het verhaal over het buurthuis dan al bekend: in de maanden voor de brief zijn namelijk al vergelijkbare signalen opgevangen over Zuidwest. Het gerucht uit de brief kan niet worden geverifieerd, maar dat het onrustig is in de buurt, is duidelijk.
Omroep West sprak met zeven welzijnswerkers en bewoners die zich via zowel grote als kleine organisaties inzetten voor hun wijk, waaronder ook een van de briefschrijvers. De meeste bronnen heeft Omroep West zelf benaderd, waardoor zij onafhankelijk van elkaar spreken. Een enkeling heeft zelf problemen met een subsidieaanvraag, maar het gros uit vooral hun zorgen over wat zij elders in de wijk zien gebeuren.
Weinig doen met subsidie
Alle bronnen zeggen dat ze hun kritiek ook al hebben geuit tegenover de gemeente, zij het bij de wethouder zelf of bij een ambtenaar van het stadsdeelkantoor. Maar de meesten hebben niet de indruk dat hiernaar wordt geluisterd. Hoewel de bronnen wel tegenover de gemeente zeggen te spreken willen zij anoniem blijven, omdat ze vrezen dat kritiek in de pers slecht is voor hun relatie met de gemeente en toekomstige subsidieaanvragen. De namen van al deze personen zijn bekend bij de redactie. Ook beschuldigde organisaties en personen zijn geanonimiseerd.
Een terugkerend element in de verhalen van geïnterviewden is dat er in de buurt partijen opduiken die veel subsidie opstrijken, maar daar weinig mee doen. ‘Sommigen halen jongeren uit andere buurten naar hun wijkcentrum als vulling, om goede sier te maken wanneer de gemeente langskomt’, zo vertelt een jongerenwerker. ‘Ik weet wie onze jongeren zijn en dat ze daar niet komen.’
Den Haag Zuidwest, bestaand uit de wijken Moerwijk, Morgenstond, Bouwlust en Vrederust, voert heel veel slechte lijstjes aan. De armoede is er groot, de werkloosheid hoog, de gezondheid van veel mensen slecht en de woningen zijn verouderd. Om dit aan te pakken heeft de gemeente meerdere afspraken gemaakt met de rijksoverheid, waarbij beiden miljoenen euro’s inleggen. Zo kwam er in de eerste zogeheten Regiodeal in totaal 20 miljoen euro subsidie vrij voor allerlei sociaal-economische projecten, voornamelijk gericht op ontmoeten en de begeleiding naar werk. Afgelopen april kondigden Den Haag en het Rijk aan dat zij hier samen de komende jaren nog eens 40 miljoen beschikbaar voor hebben. Voor dit geld is inmiddels een bestemming gevonden.
Een bewoner met een voedseldienst heeft het idee dat sommige organisaties sjoemelen met de boekhouding en daar niet goed op gecontroleerd worden: ‘Terwijl ik elk benzinebonnetje moet bewaren, hoeven zij nauwelijks iets in te leveren.’ Deze persoon gelooft dat deze welzijnswerkers hun vriendenkring verrijken, bijvoorbeeld door bekenden in te huren als zzp’ers, of dat ze de subsidie gebruiken voor aankopen waarvoor het geld niet bedoeld is.
Als de bronnen wordt gevraagd waarom zij denken dat organisaties hiermee wegkomen is het antwoord vaak ‘vriendjespolitiek’. Vergelijkbare geruchten als die in de klokkenluidersbrief worden meerdere keren verteld. Een sociaal werker van een grote, professionele welzijnsorganisatie merkt ook op dat leden van de Partnerraad, een adviesgroep van mensen die wonen en/of werken in Zuidwest, en hun bekenden er goed vanaf lijken te komen met subsidies.
‘Dit verziekt de relaties’
Dat inwoners geloven dat er sprake is van vriendjespolitiek, wordt ook opgemerkt in een recente ontslagbrief van een van de leden, Kristin de Winter van de bewonersorganisatie Bouwlust-Vrederust. Zij schrijft: ‘Er is in Zuidwest het idee ontstaan, dat wie in de partnerraad mag zitten, dichter bij de subsidies zit, al was het maar omdat deze persoon dichter bij het management zit.’ De Winter trekt zich terug uit de Partnerraad, omdat zij niet gelooft dat leken een goed advies kunnen geven over een complex project als Zuidwest en dit ook niet afhankelijk kunnen doen als zij een subsidierelatie met de gemeente hebben.
Nogmaals: Omroep West heeft deze geruchten over vriendjespolitiek niet kunnen verifiëren. En ook niet iedereen gelooft ze: een aantal bronnen wijst op onkunde binnen de ambtelijke organisatie of foute ideeën achter de politieke plannen. Opmerkelijk is ook dat sommige bronnen elkaar ook, onbewust, van hetzelfde beschuldigen. In haar ontslagbrief voor de partnerraad merkt De Winter op over het idee van vriendjespolitiek: ‘Deze indruk verziekt de relaties.’
Voor bewoners, met bewoners
Maar waar of niet: het beeld dat de geïnterviewden schetsen en wat zij geloven, is een tegenstelling van wat wethouder Balster graag ziet. Hij wil Zuidwest een mooiere plek maken ‘voor bewoners, met bewoners’, want mensen betrekken bij de opknapbeurt van hun wijk is volgens hem een uitgelezen kans om hen aan het werk of uit de eenzaamheid te helpen. Balster gaf voor dit verhaal de voorkeur aan een integrale reactie. Deze is onder aan dit artikel te lezen.
Het wantrouwen bij de bronnen lijkt vooral te worden gevoed doordat vaak niet duidelijk is wie er om welke reden subsidie krijgt. Neo de Bono, ondere andere mede-oprichter van een buurthuis en bewonersvereniging in Moerwijk, vertelt dat hij eens inzicht probeerde te krijgen in een subsidieaanvraag waarbij hij betrokken was, maar die door iemand anders was ingediend. Hierop kreeg hij horen dat dit vertrouwelijk was. ‘Alsof het niet gaat om de besteding van publiek geld, maar om een prijsvraag van Coca-Cola.’ De gemeente zegt in een reactie hierop dat er vanwege privacywetgeving nooit inzicht kan worden gegeven in de precieze subsidieaanvraag.
Andere bronnen zeggen dat zij het, ook bij reguliere subsidieaanvragen buiten de Regiodeal om, vaak onduidelijk vinden waarom deze worden geaccepteerd of afgewezen. Uitleg zou vaak ontbreken.
Het is niet de eerste keer dat er kritiek is op de transparantie van subsidieverstrekking. Den Haag beschikt wel over een subsidieregister, maar halverwege vorig jaar oordeelde de Haagse Rekenkamer over de subsidies voor professioneel welzijnswerk dat het vaak onduidelijk is wie waarom geld krijgt en uit welke regeling precies. Het geld komt volgens de Rekenkamer wel op goede plekken terecht, maar raadsleden en andere geïnteresseerden kunnen dit moeilijk verifiëren. Daardoor is ook niet duidelijk welke subsidieregelingen het gewenste effect hebben en welke niet.
Moeilijk om er tussen te komen
De Rekenkamer constateerde ook dat niet alle aanvragers een gelijke kans krijgen; vooral voor kleine organisaties is het moeilijk om er tussen te komen. Mede door afspraken met de gemeente krijgen grote, professionele organisaties verreweg het grootste deel van de taart.
Onder andere Kristin de Winter gelooft dat veel van de onrust kan worden weggenomen als subsidies minder onregelmatig zouden worden verstrekt, zoals wanneer er geld vrijkomt via een Regiodeal, en welzijnswerkers meer zekerheid krijgen over subsidies. ‘In sommige gevallen is het heel goed dat er een uitzondering wordt gemaakt en daarvoor wat extra geld is, maar meer regelmatig zou meer rust geven in de wijk.’
Reactie gemeente Den Haag:
Heel veel mensen spannen zich in om Den Haag Zuidwest op alle fronten beter te maken. Daarvoor zijn ook subsidiegelden beschikbaar, die op basis van objectieve criteria worden verdeeld. Er is een verschil tussen het subsidiëren van professionele welzijnsorganisaties door de gemeente, geld uit de zogeheten Regiodeal van het Rijk en beschikbare stadsdeelsubsidies.
Voor alle gemeentelijke subsidies geldt dat de procedure transparant is en dat verstrekte subsidies worden vermeld in het gemeentelijk subsidieregister. Zo is duidelijk welke aanvrager wat krijgt en met welk doel. Ook moet iedereen zijn bestedingen kunnen verantwoorden.
Niet alle subsidieaanvragen worden gehonoreerd, wat soms leidt tot teleurstellingen. Dat kan de onrust verklaren onder de – hoofdzakelijk anonieme – bronnen in dit artikel. Los van de anonieme brief die wordt genoemd, heeft de gemeente geen signalen gekregen van misstanden.
De deur van de stadsdeelorganisatie staat altijd open voor mensen die over de toekenning van subsidie twijfels hebben. Daar wordt serieus naar geluisterd en – zo nodig – naar gehandeld. Vanzelfsprekend heeft dit geen enkele invloed op de relatie van vragenstellers met de gemeente. In het uiterste geval staat de weg naar de Bestuursrechter open.
De gemeente wil samen met bewoners, ondernemers, wijkorganisaties en het professionele welzijnswerk de wijken verder verstevigen. Daarom is er ook een Partnerraad, bestaande uit actieve bewoners en maatschappelijke organisaties die meepraten en beslissen over de beleidskeuzes voor Zuidwest. Door een goede wisselwerking ontstaat het beste aanbod. Over toekenning van subsidies besluit de Partnerraad echter niet.
Het gebruik van langjarige subsidies heeft onze sterke voorkeur. Aan regelingen hiervoor wordt gewerkt. Toch zullen er altijd tijdelijke subsidies bestaan, zoals nu van het Rijk voor kwetsbare wijken. In het belang van de inwoners van Den Haag Zuidwest vraagt de gemeente die zeker aan, al blijven we lobbyen voor structureel geld.
bron: Omroepwest (Sjors Hofstede)
